W środę 19 listopada 2025 roku Komitet Stałych Przedstawicieli przy Radzie Unii Europejskiej (COREPER) przyjął mandat negocjacyjny w sprawie kolejnej rewizji Rozporządzenia w sprawie produktów wolnych od wylesiania (EUDR). Decyzja ta wprowadza kolejne opóźnienie wdrożenia regulacji oraz istotne uproszczenia w procedurach due diligence, co może znacząco wpłynąć na sposób, w jaki przedsiębiorstwa będą musiały wykazać zgodność z wymogami.
Chronologia wydarzeń: trzecie opóźnienie w krótkim czasie
Rozporządzenie (UE) 2023/1115 w sprawie udostępniania na rynku unijnym i wywozu z Unii niektórych towarów i produktów związanych z wylesianiem i degradacją lasów weszło w życie 29 czerwca 2023 roku. Pierwotnie przepisy miały zacząć obowiązywać 30 grudnia 2024 roku dla dużych i średnich przedsiębiorstw oraz 30 czerwca 2026 roku dla mikro i małych firm.
Jednak w grudniu 2024 roku, w odpowiedzi na sygnały o braku gotowości przedsiębiorstw i administracji, Parlament Europejski i Rada przyjęły Rozporządzenie (UE) 2024/3234, które opóźniło wejście w życie głównych przepisów o rok – do 30 grudnia 2025 roku (dla dużych i średnich firm) i 30 czerwca 2026 roku (dla małych i mikro przedsiębiorstw).
We wrześniu 2025 roku Komisja Europejska zasygnalizowała konieczność kolejnego opóźnienia, uzasadniając to niedostateczną gotowością systemów IT do obsługi przewidywanej liczby oświadczeń due diligence (DDS). W październiku 2025 Komisja oficjalnie przedstawiła propozycję legislacyjną COM(2025) 652 final, która przewidywała sześciomiesięczny okres karencji dla dużych firm przy zachowaniu terminu 30 grudnia 2025 oraz dodatkowe uproszczenia proceduralne.
Decyzja COREPER z 19 listopada 2025: kluczowe zmiany
Zgodnie z oficjalnym komunikatem prasowym Rady UE z 19 listopada 2025 roku, COREPER przyjął mandat negocjacyjny, który wprowadza znaczące modyfikacje w stosunku do pierwotnej propozycji Komisji.
1. Jednolite opóźnienie o rok dla wszystkich
Rada UE odrzuciła koncept „okresu karencji” zaproponowany przez Komisję i zdecydowała się na jasne, jednolite opóźnienie zastosowania rozporządzenia:
- 30 grudnia 2026 – dla średnich i dużych operatorów
- 30 czerwca 2027 – dla mikro i małych przedsiębiorstw
To rozwiązanie ma na celu zapewnienie jasności prawnej i uniknięcie sytuacji, w której przepisy formalnie obowiązują, ale nie są egzekwowane przez określony okres.
2. Uproszczenie procedur due diligence
Najistotniejszą zmianą proceduralną jest radykalne uproszczenie łańcucha odpowiedzialności za składanie oświadczeń due diligence (DDS):
Nowe zasady:
- Tylko pierwszy operator wprowadzający produkt na rynek UE będzie zobowiązany do wystawienia i złożenia oświadczenia DDS
- Operatorzy działający dalej w łańcuchu dostaw (downstream operators) oraz handlowcy (traders) nie będą musieli składać własnych oświadczeń DDS
- Kolejni uczestnicy łańcucha dostaw będą zobowiązani jedynie do przechowywania i przekazywania numeru referencyjnego pierwotnego oświadczenia DDS
Dla mikro i małych operatorów pierwotnych: Wprowadzono dodatkowe ułatwienie – będą oni składać jedynie jednorazową uproszczoną deklarację, co ma znacząco zmniejszyć obciążenie administracyjne dla najmniejszych producentów.
3. Zobowiązanie do przeglądu i dalszych uproszczeń
Rada UE zobowiązała Komisję Europejską do przeprowadzenia, najpóźniej do 30 kwietnia 2026 roku, kompleksowego przeglądu uproszczeniowego (simplification review), który ma ocenić:
- Wpływ EUDR na operatorów, ze szczególnym uwzględnieniem mikro i małych przedsiębiorstw
- Obciążenia administracyjne wynikające z rozporządzenia
- Możliwości dalszych uproszczeń
W razie potrzeby, przegląd ten powinien zostać uzupełniony propozycją legislacyjną wprowadzającą dodatkowe uproszczenia.
Stanowiska państw członkowskich: podzielona Unia
Chociaż oficjalne dokumenty Rady UE nie publikują szczegółowych wyników głosowań poszczególnych krajów, z raportów branżowych i dyplomatycznych wynika, że państwa członkowskie były podzielone.
Zwolennicy mocnego EUDR (tzw. „champions”), w tym Francja, Hiszpania, Belgia i Holandia, początkowo sprzeciwiali się dalszym opóźnieniom, obawiając się osłabienia ambicji ekologicznych rozporządzenia. Niemcy, początkowo niezdecydowane, ostatecznie poparły propozycję opóźnienia.
Krytycy EUDR, w tym Szwecja, Węgry, Austria i państwa bałtyckie, konsekwentnie domagały się dalszych uproszczeń i wprowadzenia klauzuli przeglądowej, która pozwoliłaby na ponowne otwarcie i modyfikację regulacji.
Ostatecznie kompromisowa propozycja duńskiej prezydencji Rady UEzyskała poparcie większości państw członkowskich, umożliwiając przyjęcie mandatu negocjacyjnego.
Co to oznacza dla przedsiębiorstw?
Natychmiastowe implikacje
1. Więcej czasu na przygotowania Przedsiębiorstwa, które nie zdążyły przygotować się do grudniowego terminu 2025, zyskują dodatkowy rok. Jednak firmy, które już zainwestowały w systemy compliance, mogą traktować ten dodatkowy czas jako możliwość dopracowania procedur i przetestowania rozwiązań.
2. Uproszczony model odpowiedzialności Nowy model „jednego DDS na łańcuch dostaw” oznacza, że:
- Importerzy i pierwsi operatorzy na rynku UE będą mieli kluczową rolę i odpowiedzialność
- Producenci, detaliści i pośrednicy działający w dalszej części łańcucha będą mieli znacznie mniejsze obciążenia administracyjne
- Kluczowe będzie zapewnienie śledzenia numeru referencyjnego DDS przez cały łańcuch dostaw
3. Zmiany w systemach informatycznych Firmy, które już wdrożyły lub planują systemy do zarządzania oświadczeniami DDS, mogą musieć je dostosować do nowego modelu, w którym większość operatorów zarządza jedynie numerami referencyjnymi, a nie pełnymi oświadczeniami.
Strategiczne pytania dla firm
Przedsiębiorstwa powinny teraz zadać sobie kilka kluczowych pytań:
Czy jesteś pierwszym operatorem wprowadzającym produkt na rynek UE? Jeśli tak, Twoja odpowiedzialność będzie najwyższa. Musisz zapewnić kompletne due diligence, w tym geolokalizację działek, weryfikację zgodności z prawem kraju produkcji i potwierdzenie braku wylesiania po 31 grudnia 2020 roku.
Czy działasz dalej w łańcuchu dostaw? Jeśli tak, Twoje obowiązki zostaną znacząco uproszczone – będziesz musiał jedynie przechowywać i przekazywać numer referencyjny DDS od pierwszego operatora.
Czy jesteś mikro lub małym przedsiębiorstwem pierwotnym? Nowe przepisy przewidują dla Ciebie specjalne ułatwienia w postaci jednorazowej uproszczonej deklaracji.
Czy powinieneś kontynuować przygotowania pomimo opóźnienia? Tak. Choć termin został przesunięty, kluczowe elementy EUDR pozostają niezmienione. Przedsiębiorstwa, które wykorzystają ten czas na solidne przygotowania, zyskają przewagę konkurencyjną i unikną ryzyka prawnego po wejściu przepisów w życie.
Dalsze kroki legislacyjne: niepewność pozostaje
Decyzja COREPER to dopiero początek procesu legislacyjnego. Aby zmiany weszły w życie, muszą zostać zatwierdzone przez:
1. Parlament Europejski Oczekuje się, że PE przeprowadzi głosowanie podczas sesji plenarnej w Strasburgu w dniach 24-27 listopada 2025 roku. Parlament już wcześniej, 14 listopada 2024 roku, głosował za opóźnieniem EUDR, ale wprowadził również kontrowersyjne poprawki, w tym stworzenie nowej kategorii krajów „bez ryzyka” (no risk), która spotkała się z krytyką ze strony organizacji ekologicznych i została odrzucona przez Radę.
2. Negocjacje trójstronne (trilog) Po głosowaniu w PE rozpoczną się intensywne negocjacje między Parlamentem, Radą i Komisją. Pierwszy trilog zaplanowany jest na początek grudnia 2025 roku.
3. Formalne przyjęcie i publikacja Aby zmiany weszły w życie przed obecnym terminem 30 grudnia 2025, ostateczny tekst musi zostać przyjęty, podpisany i opublikowany w Dzienniku Urzędowym UE przed końcem roku. To bardzo napięty harmonogram, który oznacza dużą presję na wszystkie instytucje.
Ryzyko: Jeśli uzgodnienie nie zostanie osiągnięte przed 30 grudnia 2025, EUDR formalnie zacznie obowiązywać w pierwotnym, nieopóźnionym terminie, co stworzy chaos prawny i operacyjny.
Kontrowersje: czy kolejne opóźnienie osłabia EUDR?
Decyzja o trzecim już opóźnieniu EUDR spotkała się z mieszanymi reakcjami.
Organizacje ekologiczne, w tym WWF i Fern, ostro krytykują kolejne przesunięcie terminów. Anke Schulmeister-Oldenhove z WWF European Policy Office stwierdziła, że „opóźnienie aplikacji nawet o jeden rok już niesie ryzyko nasilenia globalnego wylesiania. Jakiekolwiek dodatkowe przesunięcia i osłabienia prowadziłyby do dalszej destrukcji, z dewastującymi konsekwencjami dla lasów, klimatu i bioróżnorodności.”
Część przemysłu, szczególnie firmy, które już zainwestowały znaczne środki w compliance (jak Ferrero czy Nestlé), również wyraża frustrację. Argumentują, że kolejne opóźnienia tworzą niepewność, osłabiają wiarygodność UE jako regulatora i demotywują przedsiębiorstwa, które działały w dobrej wierze.
Z drugiej strony, znaczna część branży witała opóźnienie jako niezbędne, wskazując na rzeczywiste problemy techniczne z systemem IT oraz niedostateczną gotowość mniejszych operatorów, szczególnie w krajach trzecich.
Szerszy kontekst: EUDR w erze „cięcia biurokratycznej taśmy”
Decyzja o opóźnieniu i uproszczeniu EUDR wpisuje się w szerszy trend w Unii Europejskiej. Pod naciskiem przemysłu i niektórych państw członkowskich, Komisja Europejska pod przewodnictwem Ursuli von der Leyen podjęła inicjatywę tzw. „Omnibus I”, mającą na celu redukcję obciążeń administracyjnych związanych z regulacjami ESG.
Komisja zapowiada, że proponowane uproszczenia EUDR zmniejszą obciążenia administracyjne o około 30% dla przedsiębiorstw. Krytycy jednak ostrzegają, że w imię „cięcia czerwonej taśmy” nie należy podważać fundamentalnych celów środowiskowych, które legły u podstaw EUDR.
Wpływ na handel międzynarodowy i relacje z krajami trzecimi
EUDR ma znaczący wpływ na partnerów handlowych UE. Kraje produkujące towary objęte rozporządzeniem – takie jak Brazylia, Indonezja, Malezja czy Ghana – wielokrotnie wyrażały obawy dotyczące wymogów regulacji i ich wpływu na lokalnych producentów.
Szczególnie kontrowersyjne są dyskusje wokół niedawno zawartego porozumienia handlowego między UE a Mercosur (Argentyna, Brazylia, Paragwaj, Urugwaj). Badania sugerują, że to porozumienie może zwiększyć wylesianie w krajach Mercosur o co najmniej 25% rocznie przez najbliższe sześć lat, co pozostaje w bezpośredniej sprzeczności z celami EUDR.
Podsumowanie: co dalej z EUDR?
Decyzja COREPER z 19 listopada 2025 roku stanowi kolejny rozdział w turbulentnej historii EUDR. Wprowadzenie jednolitego opóźnienia o rok oraz istotne uproszczenie procedur due diligence to próba znalezienia balansu między ambicjami środowiskowymi a realiami wdrożeniowymi.
Kluczowe wnioski dla przedsiębiorstw:
- Nie lekceważ opóźnienia jeśli wejdzie w życie, bo EUDR zacznie obowiązywać, a firmy przygotowane wcześniej zyskają przewagę konkurencyjną
- Zrozum swoją pozycję w łańcuchu dostaw – Twoje obowiązki będą radykalnie różne w zależności od tego, czy jesteś pierwszym operatorem, czy działasz dalej w łańcuchu
- Monitoruj rozwój sytuacji – końcowy kształt przepisów poznamy dopiero po zakończeniu trilogu, prawdopodobnie w grudniu 2025
- Przygotuj się na przegląd w 2026 – Komisja będzie oceniać funkcjonowanie EUDR już po czterech miesiącach egzekwowania, co może przynieść kolejne zmiany
Rozporządzenie EUDR, mimo wszystkich opóźnień i kontrowersji, pozostaje jedną z najbardziej ambitnych regulacji środowiskowych w historii UE. Jej ostateczny kształt i skuteczność będą miały fundamentalne znaczenie nie tylko dla globalnej ochrony lasów, ale również dla wiarygodności Unii Europejskiej jako lidera w globalnej polityce klimatycznej.
Źródła i podstawa prawna:
- Rozporządzenie (UE) 2023/1115 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 maja 2023 r. w sprawie udostępniania na rynku unijnym i wywozu z Unii niektórych towarów i produktów związanych z wylesianiem i degradacją lasów (Dz.U. L 150 z 9.6.2023)
- COM(2025) 652 final – Propozycja Komisji Europejskiej z 21 października 2025 dotycząca ukierunkowanych zmian w EUDR
- Komunikat prasowy Rady UE z 19 listopada 2025 – „Deforestation: Council ready to start talks with Parliament on a targeted revision of the regulation” Link: https://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2025/11/19/deforestation-council-ready-to-start-talks-with-parliament-on-a-targeted-revision-of-the-regulation/
- Dokument Rady 14682/25 (dostępny w publicznym rejestrze dokumentów Rady UE)
- Guidance Note Komisji Europejskiej dotyczący implementacji EUDR (aktualizacja z listopada 2025)
