CBAM – nadchodzące zmiany w regulacjach

W ostatnich dniach pojawił się projekt zmian w rozporządzeniu CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism), który wprowadza szereg modyfikacji w zakresie obowiązków importerów oraz zasad raportowania. Dokument ten, będący propozycją nowelizacji Rozporządzenia (UE) 2023/956, ma kluczowe znaczenie dla przedsiębiorców zajmujących się importem towarów wysokoemisyjnych do Unii Europejskiej.

CBAM, będący częścią polityki klimatycznej UE w ramach Fit for 55, został wdrożony, aby wyrównać warunki konkurencji między europejskimi producentami objętymi systemem EU ETS a dostawcami spoza UE, którzy do tej pory nie podlegali analogicznym regulacjom. Od października 2023 roku importerzy zobowiązani są do raportowania emisji związanych z importowanymi towarami, a od 2026 roku zostanie na nich nałożony obowiązek zakupu certyfikatów CBAM.

Przedstawiona propozycja nowelizacji znacząco wpływa na zakres i sposób realizacji obowiązków CBAM. W dokumencie znajdują się istotne zmiany, które mogą ułatwić przedsiębiorcom dostosowanie się do wymogów, ale jednocześnie zaostrzają sankcje dla tych, którzy próbują unikać regulacji.

W niniejszym artykule przedstawiamy dogłębną analizę projektu zmian w CBAM, zwracając uwagę na kluczowe aspekty, które mogą wpłynąć na działalność importerów. Analizujemy m.in.:

• nowe progi zwolnień dla małych importerów,
• przesunięcie obowiązku zakupu certyfikatów CBAM na 2027 rok,
• zmiany w harmonogramie składania raportów,
• zaostrzenie kar za nieprzestrzeganie przepisów CBAM,
• korekty w zakresie objętych produktów i sposobów kalkulacji emisji.

Zachęcamy do zapoznania się z pełną analizą, która pozwoli lepiej zrozumieć kierunek zmian oraz przygotować firmę na nadchodzące regulacje. Przedsiębiorstwa, które odpowiednio wcześnie dostosują swoje procesy do nowych wymogów, będą mogły uniknąć ryzyka kar finansowych oraz zyskać przewagę konkurencyjną w zmieniającym się otoczeniu handlowym.

1. Uproszczenie wymogów raportowania CBAM

Komisja Europejska dostrzegła, że obecne wymogi raportowe CBAM nakładają duże obciążenia administracyjne na importerów, szczególnie na małe i średnie przedsiębiorstwa. W związku z tym proponowane zmiany koncentrują się na:

• Zmniejszeniu liczby wymaganych informacji w raportach CBAM,
• Ograniczeniu nadmiernej biurokracji, która utrudnia firmom prowadzenie działalności,
• Ułatwieniach w procesie raportowania, takich jak uproszczenie sposobu kalkulacji emisji dla niektórych kategorii produktów. Celem tych zmian jest zapewnienie skuteczności CBAM bez zbędnych barier dla firm, które muszą się do niego dostosować.

2. Przesunięcie terminu zakupu certyfikatów CBAM

Początkowo obowiązek zakupu certyfikatów CBAM miał wejść w życie w 2026 roku, jednak nowa propozycja zakłada przesunięcie tego terminu o rok – na 2027 rok.

• Firmy zyskają dodatkowy czas na przygotowanie się do pełnego wdrożenia CBAM.
• Koszty emisji za towary importowane w 2026 roku nie zostaną anulowane, ale importerzy będą musieli je rozliczyć w 2027 roku.
• Dla firm oznacza to możliwość lepszego dostosowania strategii finansowej oraz dostosowania łańcucha dostaw przed pełnym wejściem w życie systemu opłat CBAM.

3. Nowe progi zwolnień dla małych importerów

Obecne regulacje CBAM nie uwzględniały specjalnych zwolnień dla mniejszych importerów, jednak nowa propozycja zakłada wprowadzenie minimalnych progów, które wykluczą z obowiązku CBAM firmy o niewielkiej skali działalności.

• Firmy importujące mniej niż 50 ton objętych CBAM towarów rocznie lub towary z emisjami poniżej 100 ton CO₂ zostaną zwolnione z obowiązku raportowania.
• Zmiana ta eliminuje CBAM dla około 90% importerów, jednak nadal obejmie 99% emisji generowanych przez importowane towary.
• Celem jest skupienie się na największych emitentach i zmniejszenie biurokratycznego obciążenia dla mniejszych firm, dla których CBAM mógł stanowić nadmierny koszt.

4. Zaostrzenie kar za uchylanie się od CBAM

Komisja Europejska przewiduje znacznie wyższe sankcje dla firm, które celowo obchodzą przepisy CBAM. Do najczęstszych metod unikania CBAM należą:

• Rozbijanie dużych dostaw na mniejsze partie, aby uniknąć przekroczenia progów emisji,
• Błędne deklarowanie składu towarów, aby nie podlegać obowiązkowi raportowania,
• Importowanie przez pośredników spoza UE, aby unikać odpowiedzialności.

Nowe regulacje przewidują:

• Kary od trzech do pięciu razy wyższe dla firm stosujących takie praktyki,
• Możliwość zaostrzenia kontroli i monitoringu importerów,
• Obniżone kary dla nieumyślnych błędów – w przeciwieństwie do świadomego unikania obowiązków CBAM.

Zmiana ta ma na celu wyeliminowanie nieuczciwych praktyk i zapewnienie równej konkurencji na rynku unijnym.

5. Uproszczenie obowiązków raportowych i zmiana harmonogramu deklaracji

• Obowiązek utrzymywania certyfikatów CBAM zostanie zmniejszony, co oznacza, że firmy nie będą musiały kupować i przechowywać tak wielu certyfikatów kwartalnych, jak pierwotnie zakładano.
• Termin składania deklaracji CBAM zostanie przesunięty z maja na październik. Umożliwi to importerom dłuższy czas na zebranie danych i przygotowanie deklaracji. Może to również zmniejszyć ryzyko błędów wynikających z pośpiechu w składaniu raportów.
• Zmiany te mają na celu poprawę płynności finansowej importerów oraz zmniejszenie ryzyka popełnienia błędów w raportowaniu.

6. Korekta zakresu CBAM

• Niektóre półprodukty mogą zostać wyłączone z CBAM, co oznacza, że regulacje będą dotyczyły tylko wybranych kategorii produktów końcowych.
• Sposób kalkulacji emisji dla wybranych produktów zostanie uproszczony, co ma ułatwić firmom raportowanie oraz ograniczyć koszty związane z zatrudnianiem specjalistów do przeliczania emisji dla każdej dostawy.

Wnioski końcowe:

• CBAM w dalszym ciągu pozostaje kluczowym narzędziem walki z emisjami, ale Komisja Europejska dąży do jego większej efektywności i mniejszych obciążeń administracyjnych.
• Importerzy zyskają dodatkowy rok na przygotowanie się do systemu opłat, ale muszą liczyć się z tym, że rozliczenie emisji za 2026 rok będzie obowiązkowe w 2027 roku.
• Małe firmy zostaną zwolnione z obowiązków CBAM, ale duzi importerzy muszą liczyć się z bardziej rygorystycznymi kontrolami i wyższymi karami.
• Zmniejszenie liczby wymaganych certyfikatów oraz uproszczenie raportowania ma ułatwić firmom dostosowanie się do CBAM.

Te zmiany pokazują, że Unia Europejska dostosowuje mechanizm CBAM do realiów rynkowych, starając się równoważyć cele klimatyczne z możliwościami przedsiębiorstw. Dla importerów oznacza to konieczność bieżącego monitorowania zmian, dostosowania procesów raportowania oraz wdrażania narzędzi, które pozwolą na sprawne spełnienie wymogów CBAM.